Er zijn meer boeken dan we ooit kunnen lezen. Wat precies bepaalt welk boek we lezen heeft verschillende aanleidingen. Wij laten ons vaak leiden door gevoel: we kregen een goede tip, vinden het een mooie kaft of kennen de schrijver al. Sommige mensen gaan meer systematisch aan de slag. Ann Morgan nam bijvoorbeeld de uitdaging aan om in één jaar tijd een boek te lezen van elk land in de wereld. En ze slaagde. Haar tips kan je terugvinden op haar blog (https://ayearofreadingtheworld.com/).
Er zijn oude boeken die we blijven lezen. En er zijn nieuwe boeken die iedereen zo snel mogelijk gelezen wil hebben. Iedereen lijkt ze gelezen te hebben. Of toch niet? Want hoe je het ook draait of keert, er zijn zo van die boeken waarvan veel mensen zeggen dat ze het gelezen hebben. Maar eigenlijk zijn het boeken die mensen niet echt lezen. Ze zijn te oud, te moeilijk, te complex of gewoon: een tijdelijk verschijnsel dat mensen onvoldoende kon boeien om het effectief te lezen.
Neem bijvoorbeeld Het verdriet van België van Hugo Claus. Het is boek een dat we bij PULP ‘een familiepak’ noemen: met meer dan 770 pagina’s heb je het niet snel uitgelezen. Het wordt beschouwd als één van dé klassiekers uit de Belgische literatuur. Een coming of age verhaal over een familie in Vlaanderen en collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bijna elke boekenkast van de generatie van onze ouders (geboren na 1950, maar voor 1975) heeft het staan. Overwegend ongelezen weliswaar. Alhoewel het een inzichtvolle roman is over één van de donkere hoofdstukken uit de Belgische geschiedenis, voelt het gewoon niet meer volledig relevant. Maar wie durft dat zeggen over het meesterwerk van de godfather van de Vlaamse literatuur? Als je toch beslist om ‘Het verdriet van België’ van onder het stof te halen, blijkt het een leerrijk en meeslepend boek.
Om dan nog verder terug te keren in de tijd, en een nog grotere klassieker boven te halen: Misdaad en straf van Fjodor Dostojevski. Geschreven in een ander tijdperk (1866!) en in een wereld die we niet meer kennen: het Rusland van de tsaren, Sint Petersburg van de armen. Ook deze familiepak krijg je niet zomaar achter de kiezen. Het hoofdpersonage is onaangenaam en verwaand. Maar bovenal zit je in een constante waas van honger, ontbering, gekheid en zeer diepe monologen. Het is geen sinecure om dit boek te lezen, laat staan ontspannend. Weinig mensen lezen het dan ook effectief, al zullen er wel heel wat lezers zijn die een mening hebben over ‘de Russische schrijvers’ en daarbij duchtig verwijzen naar Dostokevski en zijn oevre (lees dit maar met licht verwaande toon). Versta ons niet verkeerd, Russische schrijvers zijn fantastisch. Maar er is niet zo iets als ‘de Russische schrijver’. En moesten er kenmerken zijn voor Russische literatuur, dan zijn er volgens ons boeken die dit veel beter naar voor brengen dan ‘Misdaad en straf’. Dus laat ‘Misdaad en straf’ links liggen. Lees eerder Vaders en zonen van Ivan Toergenjev. Dit boek werd geschreven in 1862, door een tijdgenoot van Dostojevski. Ook hier wordt er gespeeld met de humor van de invloeden van het westen op Rusland en met de kloof tussen rijk en arm. Of De dood van Ivan Ilych van Leo Tolstoy. Hoewel het ongeveer even oud als ‘Misdaad en straf’ zou het net zo goed tien jaar geleden geschreven kunnen zijn. Toegeven, het speelt zich af in een ander tijdperk, maar de vraag wat het leven waardevol maakt is nu eenmaal tijdloos. Een prachtig boek voor een diepzinnig moment. En met 109 pagina’s is het ook een behapbaar formaat.
Ten slotte een boek dat waarschijnlijk bij velen een belletje doet rinkelen: Sapiens van Yuval Harari. Het spreekt dan ook aan: een korte geschiedenis over de mensheid. In een dikke 400 pagina’s ga je van de prehistorie tot vandaag. Het boek wordt omschreven als ‘de bestseller van de grootste denker van deze tijd’. Mensen laten dan ook graag weten dat ze het gelezen hebben en geven onmiddellijk mee dat ze akkoord zijn met Harari. Want is de mens niet meer dan een arrogante en gewelddadige soort die door de eigen hoogmoed terechtkwam in de wereld van overvloed en tekorten van vandaag? Het boek is vlot geschreven en omschrijft een heldere theorie over de mensheid. Toch is het overwegend negatief. Door de schrijfstijl en lengte van het boek is het ook redelijk eng en kort door de bocht geschreven. Of mensen het effectief gelezen hebben of eerder hun gal op de mens en de wereld staven aan de hand van Harari zijn boek is dan ook vaak onduidelijk. Want waarover gaat dit boek eigenlijk? Ondanks (of net door) de behapbaarheid blijft het niet echt hangen.
Een reactie achterlaten